امپراتوری اسپانیا

شبه جزیره ایبری در قرن پانزدهم سرزمینی از هم گسیخته در جنوب اروپا بود که به حکومت های مسیحیِ آراگون ، کاستیا ، پرتغال ، ناوار و حکومت اسلامیِ قرناطه تقسیم شده بود. این کشور از قرن ۸ میلادی و به دنبال ورود اسلام ، عرصه ی نبرد میان مسیحیان کاتولیک و مسلمانان شده بود.

تا قرن پانزدهم میلادی ، مسیحیان به رهبری دو سرزمین نیرومند آراگون و کاستیا توانسته بودند بسیاری از نواحی ایبری را از مسلمانان گرفته و آنان را در تنگنا گذارند.

در سال ۱۴۷۹ میلادی ایزابلا اول ، ملکه کاستیا، و فردیناند دوم ، پادشاه آراگون ، با یکدیگر ازدواج کردند و به سرزمین اسپانیا شکل بخشیدند. پس از آن ، در ۱۴۹۲ میلادی ملکه و شاه جدید ، قرناطه – آخرین حکومت اسلامی – را نیز به قلمرو خود ملحق نمود تا اسپانیای مدرن را به وجود آورند.

این دو تمام تلاش خود را برای ریشه کردن فئودالیسم به کار بردند و یکی از نخستین حکومتهای ملی را در اروپا ایجاد کردند. همچنین سفرهای اکتشافی کریستف کلمب در این دوره انجام گردید و فصل جدیدی از تاریخ جهان آغاز شد. در همان سالی که قرناطه به زانو درآمد ، کریستف کلمب ایتالیایی، که از جانب ایزابلا مامور شده تا راهی به سوی هند بگشاید ، به قاره ی جدیدی رسید که بعدها نام آن را “آمریکا” نهادند.

اسپانیایی ها با کشف آمریکا توانستند به اولین استعمارگر اروپایی (البته بعد از پرتغال) تبدیل شوند. رقیبی که در آن زمان بر بازارهای شرق دور (آسیای شرقی) مسلط شده بود. اکنون اسپانیا توانسته بود خود را هم ردیف پرتغال و به عنوان طلایه دار استعمار اروپا معرفی کند. دیری نگذشت که پاپ نیز بر این لشکرکشی مهر تایید زد و در عهدنامه ای مشهور ، شرق زمین را به پرتغال و غرب آن را به اسپانیا واگذارد تا بتوانند تا آسودگی به غارت این سرزمین ها بپردازند.

شارلکن

پس از مرگ فردیناند و ایزابلا ، دخترشان جوآنا به حکومت رسید. وی شخصی روان پریش بود و سلطنتش مدت زیادی طول نکشید. در سال ۱۵۱۶ میلادی شارل پنجم ، پسر جوآنا، به پادشاهی رسید. وی از مادرش اسپانیا ، از پدرش ، بورگوندی (هلند و بلژیک کنونی) و از پدربزرگش امپراتوری مقدس روم (آلمان ، ایتالیا ، اتریش و چک) را به ارث برد و به یکباره مالک نیمی از اروپای غربی شد. مدت ها بود که این قاره چنین امپراتوری بزرگی را به خود ندیده بود.

شارلکن

پس از مدتی ، فرانسه جدال خویش را با این قدرت جدید آغاز نمود. جنگ های مداوم میان دو پادشاهی به نتیجه ی مهمی نرسید ولی شارلکن توانست اعتبار خویش را به دلیل پیروزی اش بر فرانسویان در نبرد حماسی “پاوی” حفظ کند که منجر به اسارت شاه فرانسه شد.

در این دوره ، اعتبار مذهبی شارلکن هم به دلیل پیروزی اش بر مسلمانان در تونس و همچنین متوقف نمودن عثمانی ها در محاصره وین، بالا رفت و محبوبیتش در میان مردم افزایش یافت اما همین که در ۱۵۵۵ میلادی از سلطنت کناره گیری کرد ، امپراتوری باشکوه اسپانیا نیز به سالهای پایانی حیاتش رسید.

نقشه امپراتوری شارلکن

زوال امپراتوری اسپانیا

فیلیپ دوم – پسر شارلکن – جای پدرش را گرفت و به سرعت هرآنچه که او به دست آورده بود بر باد داد. در دوره ی او گرچه اسپانیا همچنان همان امپراتوری سابق باقی ماند ولی پایه هایش سست شد و در زمان جانشینان فیلیپ از هم پاشید.

شارلکن اسپانیا ، هلند و مستعمرات را به فیلیپ و امپراتوری مقدس روم را به برادرش سپرد.

اخراج مسلمانان از اسپانیا

از زمان پیروزی اسپانیایی ها بر قرناطه در ۱۴۹۲ میلادی ، تبعیض و آزار مسلمانان آغاز شد. داشتن کتب عربی ، عبادات اسلامی و به همراه داشتن قرآن و کتاب های دینی ممنوع شده و به سرعت، دادگاه های تفتیش عقاید شروع به کار کردند تا مسلمانان را به مذهب کاتولیک رومی درآورند.

این تنها مسلمانان نبودند که دچار این مشکل شدند. پروتستان ها و یهودیان هم در حیطه ی این شکنجه ها واقع بودند. خشم مسلمانان به قدری بالا گرفت که در ۱۵۷۱ میلادی در قرناطه (گرانادا) شورش کردند و کنترل این ناحیه را در دست گرفتند ولی بلافاصله پس از این که شورش توسط نیروهای دولتی سرکوب شد ، فرمان اخراج مسلمانان از اسپانیا صادر شد.

این فرمان به ضرر اسپانیا تمام شد. از مدت ها قبل ، مسلمانان بهترین بازرگانان اسپانیا بودند و اخراج آنان از این کشور باعث تنزل اقتصاد اسپانیا شد.

استقلال هلند

هلندی ها از زمان شارلکن جزوء قلمرو اسپانیا بودند ولی با کناره گیری شارلکن ، ادعای استقلال نموده و دست به شورشی گسترده زدند. هفت ایالت پروتستان هلند خود را مستقل اعلام کردند و نیروهای اسپانیایی را پس از نبردهای خونین از کشورشان بیرون نمودند. استقلال هلند ضربه ای دیگر بر پیکره ی امپراتوری پیر اسپانیا بود که در همین زمان ، در جبهه ای دیگر حیثیت خود را به انگلستان باخت.

نبرد دریایی آرمادا

انگلستان در قرن شانزدهم حکومتی متوسط و کوچک تر نسبت به امروز بود. در آن زمان تنها ولز ، ایرلند و انگلستان بخشی از کشوری بودند که بعدها بریتانیا خوانده شد.

حکومت الیزابت اول ، دوره ی رنسانس انگلستان است که عصر ظهور شعرا و نویسندگانی همچون شکسپیر محسوب می شود. انگلستان در این دوره مستعمره ای نداشت و سود تجارت دریایی اش را از کمک به دزدان دریایی تامین می کرد.

حملات این دزدان به کشتی های اسپانیایی در آمریکا ، فیلیپ دوم را به خشم آورد. وی از حمایت انگلستان از دزدان دریایی مطلع شده و ناوگان عظیم خود را که آرمادا نامیده می شد، به این کشور گسیل داشت.

انگلیسی ها با کشتی های کوچک اما سریع خود توانستند ناوگان اسپانیا را که از کشتی‌های بزرگ به وجود آمده بود، از بین ببرند. این شکست تیر خلاصی بر پیکره ی امپراتوری اسپانیا بود و از آن پس ، فرمانروایی انگلیسی‌ها بر آب‌های جهان آغاز شد؛ سلطه‌ای که تا اواسط قرن ۲۰ پابرجا ماند.

نبرد آرمادا

ورشکستگی دولت اسپانیا

دولت اسپانیا به دلیل اسراف کاری های شاه و اشراف دچار ورشکستگی شد و همچنین اتکای بیش از حد این کشور به منابع طلا و نقره ی آمریکا ، موجب سقوط ارزش سهام این کالاها شد تا امپراتوری اسپانیا بیش از پیش متضرر شود. سرانجام هنگامی که فیلیپ در ۱۵۸۹ درگذشت ، دیگر از امپراتوری اسپانیا چیزی نمانده بود.

در قرن هفدهم میلادی ، خاندان بوربون در فرانسه توانستند جای اسپانیا در صدر سیاست و اقتصاد اروپا تصاحب کنند.

 

tarikh1