ژان باپتیست کلبر؛ معمار اقتصاد فرانسه
در تاریخ هر یک از کشورهای جهان ، افراد توانمندی توانسته اند با پشت سرگذاردن موانع ، به رشد و توسعه کشور خود کمک کنند. ژان باپتیست کلبر – که امروزه او را یکی از سازندگان فرانسه‌ی مدرن می خوانند – بی تردید نقشی مهم در پیشرفت اقتصادی کشوری داشت که در قرن هفدهم تقریباً در تمامی ابعاد، ابرقدرت اروپا به شمار می رفت.
ژان باپتیست کلبر (متولد ۱۶۱۹ در شهر ریمس – متوفی ۱۶۸۳ در پاریس) وزیر اقتصاد لویی چهاردهم – پادشاه مقتدر فرانسه – بود. او نظام مالی مستحکمی در فرانسه به وجود آورد و باعث برقراری آرامش در عرصه اقتصادی این کشور شد. تنها پس از مرگش –در حالیکه فرانسه گریبان‌گیر مشکلات اقتصادی و سیاسی فراوان شده بود- ارزش خدمات و اقدامات او مشخص گردید.
کلبر در ایام جوانی
ژان کلبر در ۲۹ آگوست ۱۶۱۹ در خانواده‌ای اشرافی در شهر ریمس متولد شد. او در جوانی وارد دستگاه اداری فرانسه گردید و در ۳۲ سالگی به سمت مشاور کاردینال مازارین – صدراعظم آینده‌ی فرانسه – منصوب شد. مازارین در سال ۱۶۶۱ ، کلبر را به شاه لویی معرفی کرد و از این لحظه بود که ترفیع درجه ژان باپتیست آغاز شد.
در دوره‌ی مازارین ، اهمال و بی توجهی شخص صدراعظم موجب آشفتگی امور مالی فرانسه شده بود ؛ حتی مدتی پس از مرگ مازارین در ۱۶۶۱ ، محموله عظیمی از طلا و نقره در زیرزمین خانهی کاردینال کشف شد که نشان می داد صدراعظم در تخلفات مالی کشور سهیم بوده است.
اما در دوره وزارت کلبر در اداره‌ی مالیه فرانسه ، وضعیت اقتصادی کشور بهبود یافت و نظم و ترتیب خاصی بر تحولات داخلی فرانسه حاکم شد.
اقدامات کلبر
سالهای ۱۶۶۱ تا ۱۶۷۲ ،دوره‌ی اوج قدرت کلبر و نفوذ او بر شخص شاه بود.کلبر پول و ثروت را از قدرت سیاسی جدا نمی دانست. وی که پیرو اندیشه اقتصادی مرکانتیلیسم (انباشت طلا و نقره) بود،کوشید تا از طریق توسعه صنایع فرانسه ، گسترش صادرات و محدود ساختن واردات (به خصوص کالاهای لوکس و تجملی) به اقتصاد این کشورنیرو و توان تازه‌ای ببخشد.
کلبر برای رقابت با انگلستان و هلند برای دستیابی به بازارهای پررونق آسیای شرقی و قاره‌ی آمریکا، به تقویت و توسعه شرکت‌های مستعمراتی فرانسه اقدام کرد. اگرچه این تلاش وی ناموفق بود، اصلاحات و تغییرات او در عرصه‌ی دریایی موجب شد که فرانسه ، همگام با انگلستان ، دارای قدرتمندترین نیروی دریایی در اروپا باشد.
کلبر بنیان و اساس مستحکمی برای بازرگانی فرانسه ایجاد کرد ؛ به نحوی که پیشرفت تجاری فرانسه در قرن هجدهم را می توان مستقیماً متأثر از اصلاحات وی دانست. او علاوه بر اقدامات مالی و اداری ، به تشویق هنرمندان پرداخت و در ایجاد شاهکارهای معماری فرانسه در زمان لویی چهاردهم ، کاملاً تاثیرگذار بود.
نیم تنه کلبر ؛ اثری از آنتونی کورسیوآ ، هنرمندی که کلبر مشوّق او بود.
پایان کارکلبر
کلبر همواره به دنبال این بود که به تسلط هلند بر بازارهای منطقه‌ای شرق آسیا پایان دهد اما هیچ‌گاه نتوانست این مهم را به انجام برساند؛ لذا شاه لویی را تشویق کرد که با هجوم نظامی مستقیم به خاک هلند ، این کشور را نه تنها در مستعمرات بلکه در اروپا زمین‌گیر کند. هنگامی که فرانسویان در ۱۶۷۲ به هلند هجوم بردند ، تصور می کردند که ظرف چند هفته ، به پیروزی نهایی خواهند رسید اما جنگی طولانی‌مدت که برخلاف پیش‌بینی آنان تا ۱۶۷۹ به طول انجامید ، بر اقتصاد فرانسه تاثیر بدی بر جای گذاشت. در نهایت ، کلبر در ۶ سپتامبر ۱۶۸۳ درگذشت ؛ در حالی که به دلیل اقدامات نادرست در سالهای پایانی وزارت خویش ، محبوبیت سابق را نداشت.
مقبره کلبر در پاریس
کلبر در زمان ریاست بر نظام اقتصادی و اداری فرانسه ، بخش بزرگی از قدرت سیاسی را نیز بدست گرفته بود اما پس از مرگ او ، دیگر هیچ یک از وزرای لویی چهاردهم نتوانستند چنین نفوذ فراوانی کسب کنند.
